Hukuk Sistemi

Hukuk sistemi belli bir ülkede belli bir zamanda uygulanmakta olan hukuk kuralları bütünüdür. Dünya üzerinde yürürlükte olan çağdaş hukuk sistemleri taşıdıkları ortak nitelikler ve özellikler açısından Kıta Avrupası Hukuk Sistemi ve Anglo Sakson Hukuk Sistemi olarak iki temel gruba ayrılabilir. Türkiye Cumhuriyeti Hukuk sitemi Kıta Avrupası Hukuk sistemi temelleri ve sistematiğine dahildir. Modern Türk hukukunun İslam hukukuyla bir ilgisi yoktur. Türk hukuk sistemi hukuk birliği esasına dayalıdır. Türkiye Cumhuriyeti Devleti toprakları üzerinde tek bir hukuk düzeni geçerlidir ve ülke sınırları içinde bulunan herkese ayrım yapılmaksızın aynı hukuk kuralları uygulanır.

Türk hukuk sistemi laiktir bu sistem içerisinde yer alan hukuk kuralları din kurallarından bağımsızdır. Türk hukuku tedvin(derlenmiş) edilmiş bir hukuktur. Türk hukukunda yazılı kurallar esastır ve hukuk kuralları kanun veya kod adı verilen yasa metinlerinde derlenerek bir araya getirilmiştir (Örneğin Türk Medeni Kanunu, Türk Ceza Kanunu, Türk Ticaret Kanunu, Vergi Usul Kanunu vb. gibi). Türk hukukunun asıl ve birincil kaynaklarını yazılı hukuk kuralları oluşturur (Örneğin Anayasa, uluslararası anlaşma, kanun, kanun hükmünde kararname, tüzük yönetmelik ve diğer düzenleyici idari işlemler gibi). Buna karşılık Türk hukukunda örf ve adet hukuk kuralları gibi yazılı olmayan kurallar ancak ikincil-tamamlayıcı bir hukuk kaynağı konumundadır. Özel hukuk-Kamu hukuku ayrımı vardır ve yargı ayrılığı sistemi geçerlidir. 

Özel Hukuk; kişilerin birbirleriyle olan ilişkilerini, eşitlik ve irade serbestliği esasına göre düzenleyen hukuk kurallarının bütünüdür. Özel hukuk ilişkisi iki taraflıdır. Yani bir özel hukuk ilişkisinin ortaya çıkabilmesi için tarafların karşılıklı anlaşmaları gereklidir. Kişilerin birbirleri ile olan ilişkilerini düzenleyen hukuk(miras, mal, aile, kişi) türü medeni hukuk, ticaret hukuku, borçlar hukuku, devletler özel hukuku, iş hukuku ve icra – iflas hukukunu kapsamaktadır. 

Kamu Hukuku; Devletle kişiler arasındaki karşılıklı hak ve yükümlülükleri konu alan hukuk dalıdır. Kamu hukuku ilişkisinde taraflardan birisi olan devlet üstün konumdadır. Kamu hukuk aynı zamanda devletin kendi kurumları arasındaki ilişkiyi ve devletin başka devletle olan ilişkisini de açıklar. Kamu hukuku Anayasa hukuku. İdare hukuku, ceza hukuku, mali hukuk ve vergi hukukunu kapsamaktadır. 

Özel hukukun dalları; 
Medeni hukuk: Kanun önünde eşit olan bireylerin birbirleriyle olan ilişkilerini düzenleyen hukuk dalına medeni hukuk denir. Medeni hukuk dört dala ayrılır:
Eşya Hukuku: Medeni hukukun bir dalı olan eşya hukuku, yurttaşların oturma ve irtifa(başkasının malından belli kurallar içinde yararlanma hakkı.) hakkını kapsar. Zilyet ve malikin mülkiyet üzerindeki hakları da eşya hukukunda yer alan yasalarca belirlenmiştir. Eşya hukukuna göre bir mülkiyetin sahibine malik denir. Mülkiyetin sahibi olmamasına rağmen onu elinde bulunduran kişiler ise zilyet olarak tanımlanmıştır. 
Aile Hukuku: Boşanma, nafaka ve evlat edinme gibi aile kurumuyla doğrudan ilişkili kavramların ele alındığı hukuktur. Evlilik senetleri ve kadın hakları da aile hukuku kapsamındadır.
Kişiler Hukuku: Kişiler hukukunda gerçek ve tüzel kişi tanımı yapılır. Tüm bireyler ''gerçek kişi'', işletmeler ve şirketler ise ''tüzel kişi'' olarak tanımlanır. Derneklerin de yer aldığı tüzel kişiler ile gerçek kişilerin hakları, kişiler hukukunda yer alan yasalarca belirlenmiştir.
Miras Hukuku: Redd-i miras ve veraset gibi konuların incelendiği hukuk dalına miras hukuku denir. Kişilerin hangi durumda mirastan pay alabileceğine dair yasal düzenlemeler de miras hukukunun ilgilendiği konular arasında yer alır.

Borçlar Hukuku: Aslında medeni hukukun ayrılmaz bir parçası olan borçlar hukuku kişiler arasındaki borç ilişkilerini düzenleyen özel hukuk alt dalıdır.

Ticaret Hukuku: Kişilerin ticari nitelikteki ilişkilerini düzenleyen hukuk kuralları bütünüdür. Ticaret hukukunun da düzenleme alanı görece geniş olup ticari işletme hukuku, şirketler hukuku, kıymetli evrak hukuku, deniz ticaret hukuku, sigorta hukuku gibi bölümlere ayrılır.

Devletler Özel Hukuku-Uluslararası Özel Hukuk: Uluslararası planda birey ile devlet ya da bireylerin kendi aralarında kurulan ilişki ve ortaya çıkan uyuşmazlıkların çözümü ile ilgilenen özel hukuk dalıdır. 

İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku: İşçi ve işveren arasında bir sözleşme ile kurulan çalışma ilişkisinde tarafların sahip olduğu karşılıklı hak ve yükümlülükleri düzenleyen hukuk dalıdır. Bireysel ve toplu iş hukuku ile sosyal güvenlik hukuku olarak üç temel dala ayrılır.

İcra ve İflas Hukuku: Medeni usul hukukunu tamamlayan bir hukuk dalıdır. Hukuk mahkemelerinin verdiği kararların icra dairelerince yerine getirilme yöntemlerini belirler. Ayrıca borç ilişkisinde alacaklı taraf alacağını elde edemediğinde icra dairesi vasıtasıyla bu alacağını elde etme ilke ve usullerini düzenler.

Kamu Hukukunun dalları:
Anayasa Hukuku: Devletin temel organlarının kuruluşunu ve işleyişini, vatandaşların devlet karşısında sahip olduğu temel hak ve hürriyetler ile devlete karşı olan ödev ve yükümlülüklerini düzenleyen kamu hukuku koludur. 

İdare Hukuku: İdarenin kuruluş ve işleyişini düzenleyen kamu hukuku dalıdır.

Ceza Hukuku: Toplum açısından sakıncalı görülerek suç sayılıp yasaklanan fiil ve davranışlar ile bunları işleyenler hakkında uygulanacak yaptırımlar olarak cezaları düzenleyen hukuk dalıdır.

Vergi Hukuku: Devletin yerine getirmek zorunda olduğu kamu hizmetlerinin finansmanını sağlamak amacıyla bireylerden karşılıksız ve zora dayalı olarak alınan ekonomik değerler anlamında vergiler ve vergilendirme ilişkisinde uyulacak kuralları düzenleyen hukuk dalıdır.